5 milyondan fazla bildirilen COVID-19 vakasıyla, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 6’sı, son 17 ayda tüm hayatı etkileyen bu viral hastalıktan muzdarip oldu.
COVID-19’a yakalanan pek çok kişi birkaç hafta içinde iyileşirken, bazıları akciğerlerinde, kalplerinde, böbreklerinde veya beyninde kronik hasara uğradığını bildirdi. Ayrıca, koronavirüsü atlattıktan sonra kalıcı semptomlar yaşayan hastaları tanımlamak için kullanılan yeni bir terim olan COVID sonrası sendrom da hayatımıza girdi.
Bu sendrom, ilk koronavirüs teşhislerinden çok sonra milyonlarca kişiyi etkiledi. Bu yeni tıbbi problem hakkında daha fazla bilgi edinmek için, bu uzun vadeli semptomlara neyin neden olduğunu, en çok kimlerin etkilendiğini ve Uzun Covid veya COVID sonrası sendromun hastalarda nasıl fiziksel etkiler bıraktığını araştırdık.
UZUN COVİD SENDROMUNU KİMLER YAŞIYOR?
COVID Sonrası Sendromu veya Uzun Covid, koronavirüs enfeksiyonunun ardından vücutta devam eden veya oluşabilen sağlık sorunlarını tanımlamaktadır.
Bu hastalar, koronavirüs testinde negatif çıkarlar ve virüsü başkalarına yayamadıkları şekilde virüsü atlatırlar. Ancak, sürekli olan veya ilk iyileşmeden haftalar veya aylar sonra ortaya çıkan semptomları bulunur.
Journal of the American Medical Association’a (JAMA) göre uzmanlar, koronavirüs hastalarının yaklaşık yüzde 10’unun uzun süreli semptomlar yaşadığını tahmin ediyor. Aslında Uzun Covid Sendromu şaşırtıcı bir olgu değil. Geçmişte Lyme hastalığının, koronavirüse benzer şekilde ilk enfeksiyondan uzun süre sonra da kalıcı semptomlara neden olabildiği görülmüştür.
Veriler, COVID sonrası sendromunun, başlangıç şiddetine bakılmaksızın, koronavirüs tarafından enfekte olan herkesin başına gelebileceğini gösteriyor. Bu hastaların çoğu, başlangıçta hafif veya orta derecede hastalık yaşayan genç, sağlıklı insanlardır. Hatta bazı insanların ilk başta virüsten etkilenmediği, ancak aylar sonra semptomlar yaşadığı bilinmektedir.
4 binden fazla koronavirüs hastası üzerinde yapılan bir çalışma, ilk haftada beşten fazla semptomu olanların uzun vadeli etkiler yaşama şansının daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Yaş, vücut kitle indeksi ve cinsiyet de Uzun Covid için risk faktörleridir.
“Uzun” terimi, uzun vadeli, yaşamı değiştiren semptomlarla ilişkisi nedeniyle yanıltıcı olabilir. Araştırmacılar, bu semptomların ne kadar süreceğini bilmiyorlar. Çalışmadaki hastaların en az yüzde 2’si 12 haftadan uzun süren semptomlara sahipti. Uzun ömürlülüğü belirlemek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu arada hastalar tam bir iyileşme sağlama umudunu kaybetmemelidir.
UZUN COVİD BELİRTİLERİ
Uzun Covid semptomlarının garip kısımlarından biri, orijinal enfeksiyona kıyasla farklı semptomların nasıl görünebileceğidir. Örneğin, aktif bir koronavirüs enfeksiyonu sırasında yalnızca yorgunluk ve vücut ağrıları yaşarken, haftalar veya aylar sonra solunum problemleri yaşayabilirsiniz.
Semptomlar değişiklik gösterse de, çoğu Uzun Covid semptomu, günlük olarak yaşanan nefes darlığıdır. Bazı durumlarda, akciğer sorunları bu semptomlara neden olur. Bununla birlikte, bazı hastalar fiziksel veya fizyolojik bir enerji eksikliğine maruz kalmaktadır. Bu enerji eksikliği veya halsizlik, bir süre hareketsiz kalmaya neden olan herhangi bir yaralanma veya hastalıktan sonra gerçekleşebilir. Koronavirüs hastalarında, hastalık sırasında hareketsiz bir yaşam tarzı yaşamak, fonksiyonel kayıplara neden olabilir.
Bunun ötesinde, yaygın semptomların çoğu arasında sürekli öksürük, sürekli yorgunluk, vücut ağrıları ve eklem ağrısı, egzersiz yaparken nefes darlığı, uyku sorunları ve baş ağrıları yer alır. Hastalar ayrıca özellikle sinir bozucu olabilen iki semptom olan tat ve koku kaybı ve beyin sisi yaşayabilirler.
Beyin sisi tıbbi bir durum değil, daha çok net düşünülemeyen ve odaklanılamayan durumlar için kullanılan bir terimdir. Beyin sisinin, koronavirüs hastalarının yaşadığı diğer birçok komplikasyonun ikincil bir semptomu olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Örneğin, yorgunsanız ve uyumakta güçlük çekiyorsanız, net düşünmek ve başka türlü basit işlere odaklanmakta zorlanabilirsiniz.
İngiltere’de yapılan bir araştırma, düşük COVID-19 ölüm riski olan kişilerin yüzde 70’inin, ilk semptomlarından dört ay sonra bir veya daha fazla organda bozukluklara sahip olduğunu buldu.
Koronavirüs ayrıca kronik yorgunluk sendromuna neden olabilir. Bu sendrom ayrıca mononükleoz ve SARS gibi diğer bulaşıcı hastalıkların uzun vadeli bir yan etkisidir.
AŞI YARDIMCI OLACAK MI?
Koronavirüs aşısının uzun süreli semptomları olan hastalara nasıl yardımcı olduğu henüz tam olarak belli değildir, ancak erken araştırmalar olumlu sonuçları olduğunu gösteriyor.
Yapılan araştırmaların erken sonuçlarına göre, koronavirüs aşısı olan Uzun Covid hastalarının yüzde 30 ila yüzde 40’ında semptomlarda bir azalma olmuştur. Şimdiye kadar, araştırmacıların birkaç olası açıklaması var: Aşılar, vücutta kalan koronavirüsle mücadelede bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı oluyor.
Aşılandıktan sonra vücudunuz antikorlar oluşturur ve uzun süreli semptomlara neden olan iltihaplanmayı azaltabilen bir bağışıklık sistemi tepkisi üretir. Aşı ayrıca bağışıklık sisteminizin aşırı hızlanmasını önleyebilir, bu da uzun semptomların olası bir başka açıklamasıdır.
Aşının bir etkisi olmasa bile, birçok uzman uzun taşıyıcıların sonunda iyileşeceğinden emindir. Daha büyük soru, zaman çizelgesidir. Akciğer iyileşmesinin normale dönmesi aylar alabilir.
Her iki durumda da koku kaybını, depresyonu, anksiyeteyi veya uykusuzluğu görmezden gelmeyin veya bunları önemsiz olarak geçiştirmeyin. Günlük yaşamınıza müdahale eden herhangi bir belirti, bu sorunları çözmenize ve yaşam kalitenizi iyileştirmenize yardımcı olabilecek birinci basamak hekiminizi aramaya değer.
Ensonhaber
